Du tomboj sur la landlimo

2014-02-22

Antaŭ 75 jaroj forpasis hispana poeto Antonio Machado. Jen blogero, kiun mi verkis en mia Ipernitejo en decembro 2010:

La 27-an de marto de 1938 la barcelona ĵurnalo La Vanguardia prezentis la kunlaboradon de «unu el la plej gravaj ekzemploj de digneco, kiun la hispana tragedio proponis». La artikolon, sub la titolo «Notas inactuales, a la manera de Juan de Mairena» [Neaktualaj notoj laŭ la maniero de Juan de Mairena] subskribis Antonio Machado, «la plej glora inter la nuntempaj hispanaj poetoj», laŭ la sama enkonduko.

La kastilia poeto, naskita en Sevilo en 1875, translokiĝis en Rocaforton (Valencio) post la eksplodo de la hispana enlanda milito en 1936, kaj poste en Barcelonon.

Fine de januaro 1939, kiam la trupoj de Franco estis jam ĉe la rando de Barcelono, Machado kaj sia patrino, ambaŭ en malforta sanstato, fuĝis tra la franca landlimo. La poeto ekloĝis en gastejo Casa Quintana, en la apudmara vilaĝo Collioure ĝis sia morto la 22-an de februaro de 1939. Nur tri tagoj poste, mortis lia patrino. Ambaŭ ripozis en la eta tombejo de Collioure.

Tombo de Machado kaj sia patrino, hieraŭ en Collioure

Post unu jaro, la filozofo kaj soziologo Walter Benjamin faris inversan itineron tra la sama hispana-franca landlimo kun eĉ pli tragika rezulto.  Benjamin, naskiĝinta en Berlino en 1892, partoprenis kelkajn ideojn de la Frankfurta Skolo (Horkheimer, Adorno, Marcuse, Habermas...). Li tradukis en la germanan francajn aŭtorojn kiel Proust, Balzac aŭ Baudelaire, kaj eĉ verkis pri teorio de la tradukado (Die Aufgabe des Übersetzers).

En 1932, ĵus antaŭ ol Hitler konkeris la povon, Benjamin translokiĝis en Ibizan kaj poste enmigris en Francion. Li fuĝis el Parizo la antaŭtagon de la eniro de la Wehrmacht en la francan ĉefurbon. Poste li atingis vizon por enmigri al Usono kaj celis enŝipigi en Portugalo. La 26-an de septembro li transiris la landlimon en Portbou kune kun grupo de hebreaj rifuĝintoj, sed la polico de la tiam neŭtrala Hispanio blokis ilian vojon.

Ŝajne, tiu nokte Benjamin memmortis pro timo esti elpelita. En 2005 argentina kinisto David Mauas diskutis la memmortigo en sia filmo ¿Quién mató a Walter Benjamin? [Kiu mortis Walter-on Benjamin-on)

Memortabulo al Walter Benjamin, hieraŭ en la tombejo de Portbou